Ubezwłasnowolnienie

Ubezwłasnowolnienie to inaczej pozbawienie bądź ograniczenie zdolności do czynności prawnych, a zdolność do czynności prawnych to "zdolność do nabywania praw i obowiązków przez własne działanie w drodze czynności prawnych" – czyli zdolność m.in. do zawierania umów.

• Ubezwłasnowolnienie całkowite – może ono dotyczyć osoby, która ukończyła 13 lat i wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie posiada w ogóle zdolności do czynności prawnych. Dokonane przez nią czynności są nieważne i przez to siłą rzeczy nie wywołują żadnych skutków. Osoby takie mogą jednakże zawierać umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Taka umowa jest ważna, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych
• Ubezwłasnowolnienie częściowe – może ono dotyczyć osoby pełnoletniej, która spełnia powyższe przesłanki zdrowotne, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, iż w ogóle nie może dokonać pewnych czynności prawnych (np. sporządzenie testamentu, bycie opiekunem), a do ważności niektórych czynności prawnych wymagana jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

• małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona
• jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo
• jej przedstawiciel ustawowy

Zgłoszenie wniosku o ubezwłasnowolnienie dokonane w złej wierze lub lekkomyślnie podlega karze grzywny do jednego tysiąca złotych.

• osoba, która ma być ubezwłasnowolniona
• jej przedstawiciel ustawowy
• małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona
• postępowanie zawsze toczy się z udziałem prokuratora

Jeżeli ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, sąd przed wszczęciem postępowania o ubezwłasnowolnienie zażąda przedstawienia świadectwa lekarskiego o stanie psychicznym osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, a jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu pijaństwa – zaświadczenia poradni przeciwalkoholowej. W razie niezłożenia żądanego świadectwa lub złożenia świadectwa, którego treść nie uprawdopodabnia istnienia choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, sąd wniosek odrzuci.

Osoba, która ma być ubezwłasnowolniona, musi być zbadana przez jednego lub więcej biegłych lekarzy psychiatrów. Sąd może, jeżeli na podstawie opinii dwóch biegłych lekarzy uzna to za niezbędne, zarządzić oddanie osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, pod obserwację w zakładzie leczniczym na czas nie dłuższy niż sześć tygodni. W wyjątkowych wypadkach sąd może termin ten przedłużyć do trzech miesięcy.

Sąd uchyli ubezwłasnowolnienie, gdy ustaną przyczyny, dla których je orzeczono, uchylenie to może nastąpić także z urzędu. Ponadto sąd w razie poprawy stanu psychicznego ubezwłasnowolnionego może również zmienić ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe, a w razie pogorszenia się tego stanu – zmienić ubezwłasnowolnienie częściowe na całkowite.

Opłata sądowa od wniosku od orzeczenie ubezwłasnowolnia wynosi 40 zł.